Hipoteza gejowska

Gaia jest grecką boginią, która wyprowadziła świat z chaosu. Hipoteza Gai została rozwinięta przez angielskiego naukowca Jamesa Lovelocka, który pracował w NASA na początku lat 60., w czasach, gdy dopiero zaczęło się poszukiwanie życia w Układzie Słonecznym. Opierając się na fakcie, że atmosfera Ziemi różni się znacznie od atmosfery martwych planet, Lovelock twierdził, że nasza planeta i jej biosfera są jakimś rodzajem żywego organizmu. Powiedział: „Ziemia to coś więcej niż tylko dom, to żywy organizm, a my jesteśmy jego częścią”.
Jak odnieść się do tej hipotezy nie jest jasne. Przecież nie ma jasno zdefiniowanych wniosków, które można by przetestować eksperymentalnie i taki test jest wymagany od każdej teorii naukowej. Niektórzy (w tym autor tych linii) uważają, że ta hipoteza jest lepiej postrzegana jako metafora literacka - być może przydatna w dyskusji na temat planet, ale niewystarczająco dokładna. Ale ma swoich zwolenników wśród poważnych naukowców (na przykład amerykańskiego biologa Lynn Margulis).

Zwolennicy hipotezy wskazują, że zakłada ona istnienie mechanizmu sprzężenia zwrotnego z żywych organizmów, dzięki któremu planeta pozostaje żywa. Podano przykład: wzrost zawartości dwutlenku węgla w atmosferze prowadzi do wzrostu roślin, co z kolei zmniejsza poziom dwutlenku węgla. Jednak te mechanizmy sprzężenia zwrotnego są dobrze znane, a hipoteza Gai nie jest wymagana do ich wyjaśnienia..
Znaczenie tej hipotezy polega na tym, że przyczyniła się ona do opracowania systematycznego podejścia do badania Ziemi, w którym planeta jest postrzegana jako całość, a nie jako zbiór pojedynczych części. Rzeczywiście, rozwój nauk o Ziemi w ostatnich dziesięcioleciach XX wieku był stymulowany przez zrozumienie, że różne części planety - na przykład skały lub oceany - nie mogą być badane w oderwaniu od siebie. Dlatego odpowiednie wydziały uniwersytetów amerykańskich coraz częściej nazywano wydziałami nauki o systemach ziemskich, a nie geologicznymi, jak poprzednio. Pod wieloma względami zmiana ta była spowodowana postępem w rozwoju informatyki, ale przyczyniła się do tego również hipoteza Gaji.